سرمایه روانشناختی؟

در این پست از آزمودنی با سرمایه روانشناختی (psychological capital) آشنا خواهید شد و به دانلود پرسشنامه و پیشینه تحقیق سرمایه روانشناختی خواهید رسید. 

افراد به عنوان جزئی از روانشناسی مثبت گرایی است که در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. این رویکرد معتقد است که روانشناسی مثبت با تکیه بر نقاط قوت افراد به بهبود عملکرد فردی و سازمانی آنها کمک می کند (لوتانز و یوسف، ۲۰۰۷).

ریشه این مفهوم را باید در کارهای سلیگمن (۱۹۹۸) که او را به عنوان پدر روانشناسی مثبت گرا می شناسند، جستجو کرد. پس از آن، این رویکرد به تدریج وارد حوزه رفتار سازمانی شد و عنوان رفتار سازمانی مثبت گرا به خود گرفت.

رفتار سازمانی مثبت‌گرا در ابتدا به عنوان مطالعه و کاربرد مثبت گرایی در توانمندی‌های منابع انسانی و ظرفیت‌های روانشناسی که می‌توانند برای بهبود عملکرد در محیط کار امروز، اندازه‌گیری شده، توسعه یافته و مدیریت شوند، تعریف شده است.

در این میان عناصر متعددی در سرمایه روانشناختی مدنظر قرار گرفته اند؛ اما بیشتر از همه امیدواری، خوش بینی و تاب آوری مورد بررسی و اجماع بوده است (لوتانز، جنسن و هاپ، ۲۰۰۲؛ به نقل از حیرانی، عیدی، صالح الربیعاوری و خانمرادی، ۱۳۹۵).

سرمایه روانشناختی سازه‌ای مثبت از آمادگی و ظرفیت نهفته برای تحول فردی است که چهار سازه خودکارآمدی، امیدواری، خوش بینی و تاب آوری را تحت پوشش خود دارد (لوتانز، یوسف، سوییت من و هارمس، ۲۰۱۳). هر کدام از این سازه ها یک ظرفیت روانشناختی مثبت هستند که مقیاس اندازه گیری معتبر دارند، مبتنی بر نظریه و پژوهش و وابسته به حالت می‌باشند، قابلیت رشد دارند و به طور چشم‌گیری با پیامدهای عملکردی مرتبط اند (لوتانز، یوسف و آوولیو، ۲۰۰۷؛ به نقل از رحمتی، ۱۳۹۵).

 

مولفه های سرمایه روانشناختی

• خودکارآمدی به عنوان اولین مولفه شامل اطمینان داشتن به توانایی‌های خود برای فائق آمدن بر تکالیف و چالش‌هایی است که فرد با آن روبرو می‌شود.
• امیدواری به عنوان دومین مولفه، ثابت قدم بودن در مسیر اهداف و در زمان ضرورت جهت گیری به سوی اهداف برای دست یابی به موفقیت را بازتاب می دهد.
• سومین مولفه یعنی خوش بینی شامل به کارگیری اسناد مثبت و انتظارات مثبت نسبت به رخدادهایی است که در آینده اتفاق می افتند.
• سرانجام، چهارمین مولفه، یعنی تاب آوری نیز به مقابله مثبت و توانایی عقب نشینی یا خیز برداشتن به سمت جلو در مواقعی که سختی ها و مشکلات فرد را احاطه کرده اند، مربوط می شود (گروگنز و هربرت، ۲۰۱۳).

چهار مولفه سرمایه روانشناختی، یعنی خودکارآمدی، امیدواری، خوش بینی و تاب آوری قابلیت تغییر بالایی داشته و هر کسی در صورت برخورداری از شرایط روانی و موقعیتی مناسب می تواند به روشهای مختلف زمینه تقویت آنها را فراهم سازد (لوتانز، نورمن و آوولیو، ۲۰۰۸).  این مولفه ها توسط پرسشنامه سرمایه روانشناختی لوتانزاندازه گیری می شود.

پرسشنامه سرمایه روانشناختی لوتانز در سال ۲۰۰۷ طراحی شده است. این پرسشنامه شامل ۲۴ سوال و ۴ خرده مقیاس خودکارآمدی، امیدواری، خوش بینی و تاب آوری است. هر خرده مقیاس پرسشنامه سرمایه روانشناختی لوتانز شامل ۶ گویه است و آزمودنی به هر گویه در مقیاس ۶ درجه ای پاسخ می دهد. برای به دست آوردن نمره سرمایه روانشناختی، ابتدایی نمره هر خرده مقیاس به صورت جداگانه به دست آمده، سپس مجموع آنها به عنوان نمره کل سرمایه روانشناختی محسوب می شود. نساج (۱۳۹۳) در پژوهشی پس از اجرای تحلیل عامل اکتشافی به شیوه واریماکس که به منظور مستند کردن روایی سازه پرسشنامه سرمایه روانشناختی لوتانز انجام داده، آلفای کرونباخ خودکارآمدی، خوش بینی، امیدواری و تاب آوری را به ترتیب برابر با ۷۴/۰، ۶/۰، ۷۴/۰ و ۶/۰ گزارش کرده است.