مفهوم نظری سرسختی روانشناختی

اگر مولفه های شخصیت را ترکیبی از اعمال، افکار، هیجانات و انگیزش های فرد در نظر بگیریم؛ ممکن است این مولفه‌ها در افراد مختلف متفاوت باشند. سرسختی روانشناختی را نیز یک ویژگی شخصیتی عنوان کرده‌اند که فرد واجد آن؛ قادر به حل کارآمد مسائل و رفع فشارهای بین فردی است و در هنگام  رویارویی با حوادث از سخت رویی روان شناختی بعنوان منبع مقاومت و سپر محافظ استفاده می‌کند.

ریشه مفهومی Hardiness ( سرسختی) برخلاف دیدگاه های معتقد به واکنش انفعالی انسان – که در مواجهه با مشکلات ، فشار‌ها و بیماری‌ها مشاهده می‌شود- برگرفته از مجموعه ای از رویکردها در خصوص رفتار انسانی است که مدی (۱۹۷۳) در مقوله بندی نظریه‌های عمده شخصیت، آنها را نظریه تکامل می‌نامد( مدی ۱۹۷۳ به نقل از وردی، ۱۳۸۰).

تعریف سرسختی روانشناختی از منظر کوباسا

شخصیت سرسختی که کوباسا صورت بندی کرده است برپایه‌ی نظریه‌هایی است که روانشناسان وجودی در مورد درجه و شدت یک زندگی صحیح مطرح کرده‌اند.

کوباسا با استفاده از نظریه های وجودی در شخصیت، سرسختی را ترکیبی از باورها در مورد خود و جهان تعریف می‌کند که از سه مولفه تعهد، کنترل و مبارزه جویی تشکیل شده است. ( ۱۹۸۸)

سرسخت روانشناختی از دید کوباسا

از دیدگاه کوباسا فرد سرسخت کسی است که سه مشخصه عمومی دارد:

1. اعتقاد به اینکه فرد قادر به کنترل و یا تاثیر گذاری بر روی حوادث است و فشارزاهای روانی را قابل تغییر می‌داند.
2. توانایی احساس عمیق در آمیختگی و یا تعهد نسبت به فعالیت‌هایی که فرد انجام می‌دهد.
3. انتظار این که تغییر توام با مبارزه هیجان انگیز برای رشد انسان بیشتر موثر است و آنرا جنبه‌ای عادی از زندگی می‌داند.

سرسختی روانشناختی و امید به زندگی

افراد سرسخت با وجود پیشامدهای ناگوار به رویارویی موفق و کارآمد در برابر تنش‌ها امیدوارند، از توانایی یافتن معنی در تجارب آشفته ساز برخوردارند و به نقش خود به عنوان فرد ارزنده و مهم باور دارند و از آنجا که لازمه‌ی داشتن شخصیت سخت رو (تعهد، مهار و مبارزه جویی) داشتن سلامت روانی است و کسی که از سلامت روانی برخوردار نباشد، در برابر رویدادهای زندگی دچار ناامیدی و افسردگی می‌شود، می‌توان گفت که این دو متغیر(سرسختی و امید) لازم و ملزوم یکدیگرند(زاهدبابلان و همکاران، ۱۳۹۰).

امیدواری باعث پرورش دیدی خوش‌بینانه نسبت به زندگی می‌شود، فشارزا بودن وقایع را کاهش می‌دهد و به زندگی معنا و هدف می‌بخشد. فردی که دارای شخصیت امیدوار و سرسخت است، بر این باور است که تجربیات و حوادث را می‌توان پیش‌بینی و کنترل کرد، بنابراین با تقویت انعطاف‌پذیری، حتی رویدادهای بسیار ناهماهنگ را هماهنگ می‌کند و آنها را مورد ارزشیابی قرار می‌دهد‌(نادری و حسینی، ۱۳۸۹).

میخواهم میزان سخت رویی ام را بسنجم!

برداشت: فصلنامه علمی-پژوهشی روانشناسی دانشگاه تبریز، سال دوم شماره ۵ بهار ۱۳۸۶٫