آزمودنی مرجع آکادمی یادگیری و پژوهش
ازدواج و عشق
ازدواج آغاز شکل گیری روابط خانواده هسته ای است، رابطه زن و مرد نیز در پیچیده ترین نوع آن، یعنی “عشق” صحبت تازه ای نیست و همان اندازه که قدیمی است، غامض و ناشناخته است(ساروخانی، ۱۳۷۵).
هیچ حوزه ای از رفتار آدمی نیز وجود ندارد که در آن به اندازه جاذبه متقابل، دوست داشتن، عاشق شدن و تمایل جنسی، شناخت ها و هیجانات به شکلی پیچیده در هم تنیده شده باشند(اتکینسون و همکاران، ۱۳۸۷).
هر نظریه ای درباره عشق با نظریه هستی بشر آغاز می شود. عشق پاسخی است به تسکین اضطراب فرد از جدایی و تنهایی(فروم، ۱۳۸۰). بک(۱۳۹۰) نیز معتقد است عشق جزء مهم و موثر در ازدواج های موفق است. هالینگشد بر این باور است که فقدان عشق اگر چه موجب زوال خانواده نمی شود، لیک برای سعادت خانوادگی امری ضروری است( به نقل از ساروخانی، ۱۳۷۵)؛ از دید فروم(۱۳۸۰) عشق عبارت است از:
“رغبت جدی به زندگی و پرورش آن چه بدان مهر می ورزیم”.
کامل ترین شکل عشق از دید فروم چه علایمی دارد؟
۱) آرزوی تملک معشوق و همانندسازی با او؛
۲) حساسیت و محبت به معشوق؛
۳) اشتیاق به محافظت از معشوق و ارضای خاطر او و
۴) تمایلات جنسی نسبت به معشوق و…. (بیابانگرد، ۱۳۸۳).
از این رو، عشق ورزی عموما دربردارنده احساسات نیرومند وابستگی، صمیمیت و نوعی نگرانی برای بهروزی معشوق است(ارونسون، ۱۳۹۱).
نگاه استرنبرگ به عشق
استرنبرگ در تعریف عشق عوامل صمیمیت، هوس(شهوت) و تعهد را در نظر می‌گیرد و بر این باور است که گونه های مختلف عشق از ترکیب این سه عنصر پدید می آید.
عشق رمانتیک، صمیمیت به علاوه شور و شهوت است،
ویژگی عشق/احمقانه، تعهد است که تنها شور و شهوت به آن دامن می زند و
عشق کامل یا تمام عیار، آمیزه ای از همه این مولفه هاست.
بنابراین به نظر استرنبرگ در هر رابطه عاشقانه ای همه عناصر تشکیل دهنده با سطوح مختلف حضور داشته و در نتیجه هشت نوع عشق به وجود می آید.
عشق آرمانی، هر یک از عناصر را با سطوح بالا شامل می شود. عشق عاطفی یا همان عشق مصاحبتی از صمیمیت و تعهد سطح بالا و از هوس سطح پایین تشکیل می شود، در حالی که عشق هوس به دو نوع تقسیم می شود: عشق وسواسی و عشق رمانتیک. عشق وسواسی، صمیمیت و تعهد سطح پایین، اما هوس سطح بالا را با خود همراه دارد. عشق رمانتیک با صمیمیت و هوس سطح بالا، تعهد سطح پایین همراه است(بدار، دزیک و لامارش، ۱۳۸۱).
لی عشق را چگونه می‌دید؟
به علت ناتوانی سایر دیدگاه ها در تبیین عشق، لی(۱۹۸۸) سعی کرد تا آن را به شکلی دیگر توصیف کند. او نوعی تیپ شناسی معرفی می کند که بر شباهت رنگ ها استوار است. سه تیپ عشق اولیه عبارت هستند از: شهوت، بازی و عشق دوستانه. تیپ های ثانویه نیز شامل عشق ملکی(شیدایی)، نوع دوستی و عشق عملی است،
- در عشق شهوانی، جاذبه جسمی و رابطه جنسی در اولویت قرار می گیرد. در این نگرش، همسران ازدواج را به منزله گسترش ماه عسل تلقی کرده و تجربه جنسی را به عنوان یک تجربه غایی زیبایی شناختی قلمداد می کنند.
- در عشق بازی گونه، عشق به صورت یک بازی مطرح بوده و در آن تعهد کمتری وجود دارد. افراد این دسته، ازدواج را دام فرض کرده و حتی الامکان از درگیرشدن در روابط پایا اجتناب می کنند.
- عشق بی ریا(دوستانه)، با دوستی آغاز شده و به مرور زمان گسترش می یابد، در این روابط تجربه جنسی اهمیت کم تر و احترام، صمیمیت و درک دوجانبه اهمیت بیش تری نسبت به دیگر نگرش های عشقی دارند.
- عشق ملکی، وسواس گونه، انحصاری و حسود بوده و با عشق هوسی مطابقت دارد. آنها ازدواج را مالکیت و فرزندان را رقیب یا جایگزین مایملک قبلی می دانند.
- در عشق نوع دوستانه، فرد انتظار مقابله به مثل ندارد، افراد دارای این نگرش، شریک عشقی خود را موهبت فرض کرده، از فدا شدن و عطا کردن بیش از دریافت کردن لذت می برند. لی معتقد است که این نوع عشق به ندرت یافت می شود.
- عشق عملی نیز متکی بر جستجوی شریکی است که با انتظارها، علائق، گذشته ها و شخصیت فرد سازگار است. افراد دارای این نوع نگرش، انتظارات واقع بینانه و منطقی از شریک زندگی خود داشته و قصد دارند از طریق کار با شریک خود به اهداف مشترکی دست یابند، آن چه که مبنای ازدواج برای همسران واقع می شود.
با این حال، به نظر لی، در زندگی واقعی به ندرت می توان یک تیپ ناب پیدا کرد(بدار و همکاران، ۱۳۸۱).
به منظور سنجش نگرش به عشق پژوهشگران از ابزارهای مختلفی استفاده می کنند که تعدادی از ابزارهای مرتبط عبارتند از:
پرسشنامه نگرش به عشق هندریک(۱۹۹۷)،