فرهنگ سازمانی باعث و بانی پیشرفت یا پسرفت!

فرهنگ سازمانی اساس پیشرفت و انگیزه کارکنان هر مجموعه ای می باشد که در این مطلب به چیستی و اهمیت آن پرداخته ایم، تا انتها با ما همراه باشید.

منابع انسانی عامل بقای سازمان

با توسعه ی دانش و فناوری، گسترش حیطه های کسب و کار و تبدیل محیط های کاری به محیط رقابتی و پرچالش، الگوواره های جدیدی ظاهر شده که بقای سازمان ها را در گرو داشتن نیروی انسانی توانمند می داند.

با منابع انسانی ناتوان و بی انگیزه نمی توان به حفظ و بقای یک سازمان امید داشت و استفاده ی غیراثر بخش از این منبع راهبردی به شکست می انجامد.

بنابراین وظیفه ی مدیران، مسئولان و متخصصان است که در حفظ و نگهداری و رشد و توسعه ی کارکنان تلاش کنند و فرهنگی را حاکم کنند که افراد، انگیزه و توانایی لازم را برای فعالیت داشته باشند و با احساس تعلق به سازمان خود بتوانند موجبات اثربخشی آن را فراهم آورند و ضامن بقای آن باشند. چنین فرهنگی به “فرهنگ سازمانی” شهرت دارد.

پارامترهای فرهنگ سازمانی

فرهنگ سازمانی از پارامترهایی است که بر تصمیماتی که در سازمان گرفته می شود و بر فرآیندهایی که اجرا می شود و هم چنین بر بهبود راندمان و خروجی سازمان تاثیرگذار است.

شیوه ی زندگی یک سازمان و عملکرد کارکنان با تاثیر از آن فرهنگ است (حریری زاده و همکاران، ۱۳۹۶).

اهمیت فرهنگ سازمانی

اهمیت موضوع فرهنگ سازمانی چیست؟
از این لحاظ است که عدم توجه به فرهنگ سازمانی، باورها و ارزش های افراد اگر منجر به شکست مطلق سازمان و نرسیدن به اهداف و چشم انداز نشود، حداقل اشکالات عدیده ای را در روند حرکت سازمان ایجاد کرده و انرژی زیادی را برای حل معضلات ایجادشده ی ناشی از رودررویی اهداف پیش بینی شده با فرهنگ رایج سازمان هدر می دهد.

آن گونه که از شواهد موجود بر می آید، فرهنگ سازمانی پدیده – ای پیچیده می باشد که در عین حال در تسریع روند پیشرفت و دگرگونی سازمان نقش به سزایی دارد.

اهمیت شناخت از فرهنگ سازمانی

لذا زمانی که سازمان ها از فرهنگ سازمانی خود و ابعاد و شاخص های آن شناخت کافی نداشته باشند، در عمل با مشکلات فراوانی همانند تعارض سازمانی، عدم انسجام سازمانی و کاهش عملکرد مواجه می شوند.

بنابراین، شناسایی فرهنگ به مدیران کمک می کند تا با آگاهی و دید کامل نسبت به فضای حاکم بر سازمان از نقاط قوت آن استفاده نموده و برای نقاط ضعف، تدابیر و اقدامات لازم را پیش بینی نمایند (رحیم نیا و علیزاده، ۱۳۸۷).

مهمترین ابزار برای سنجش فرهنگ سازمانی پرسشنامه فرهنگ سازمانی دنیسون است.

توجه به فرهنگ سازمانی، انگیزه بخش کارکنان

از آن جایی که توجه به فرهنگ سازمانی کمک می کند افراد با احساس تعلق به سازمان، انگیزه و توانایی لازم برای کار کردن پیدا کنند، به گونه ای که فراتر از چارچوب های سنتی و الزامات تعیین شده در سازمان، با دلسوزی و تعهد کامل همسو با اهداف استراتژیک سازمان و همگام با مدیران برای تحقق اهداف تلاش کنند، ارزیابی فرهنگ سازمانی نیز حائز اهمیت است و مدیران را جهت شناسایی وضعیت موجود در سازمان و شناخت نقاط قوت و ضعف فرهنگی یاری می کند.

هم چنین با توجه به تحلیل های انجام شده، مدیران می توانند برای بهبود وضعیت سازمان تلاش کنند تا بتوانند با در نظر گرفتن شاخص های مناسب و یا خلق نوآوری در سازمان خلاهای موجود از جمله تامین نیازهای فیزیولوژیک، ایجاد ارتباط دسته جمعی، حفظ بقا و تداوم بقای سازمان، حفظ و ایجاد همبستگی و انسجام اجتماعی و غیره را برطرف کنند.

حال در ادامه این مطلب از آزمودنی به معرفی یکی از مدلهای معروف فرهنگ سازمانی می‌پردازیم.

فرهنگ سازمانی دنیسون

مدل دنیسون شامل ابعاد کامل و عمیقی از فرهنگ سازمانی می باشد. این مدل، تاثیر بسیار عمیقی بر روی فرهنگ سازمانی دارد.

این مدل، چهار چوبی جدید در بین مدل های فرهنگ سازمانی ارایه می نماید.

از نظر شاخص های اندازه گیری و سنجش ابعاد فرهنگ سازمانی، مدل کاملی به حساب می آید، همچنین قابلیت استفاده در تمام سطوح سازمانی را دارد (رحیم نیا و علیزاده، ۱۳۸۷).

مدل دنیسون شامل چهار شاخص و ۱۲ گویه است که جدول ۱ شرح شاخص ها و جدول ۲ شرح گویه های مدل را در بر دارد.

جدول ۱- شاخص های فرهنگ سازمانی در مدل دنیسون (رحیم نیا و علیزاده، ۱۳۸۷).

شاخص	تعریف
درگیری در کار	سازمان اثربخش، افراد خود را توانمند می سازد، سازمان را بر محور گروه کاری تشکیل می دهد و قابلیت های منابع انسانی را در همه ی سطوح توسعه می دهد.
ثبات و یکپارچگی	سازمانی که اثربخش است با ثبات و یکپارچه بوده و رفتار کارکنان از ارزش های بنیادین نشات گرفته است. رهبران و پیروان در رسیدن به توافق، مهارت یافته اند (حتی زمانی که دیدگاه متقابل دارند).
انطباق	سازمانهای یکپارچه، به سختی تغییر پیدا می کنند. از این رو، یکپارچگی درونی و انطباق بیرونی را می توان مزیت و برتری سازمان به حساب آورد.
ماموریت و رسالت سازمانی	ماموریت سازمان اهداف عملیاتی سازمان را مشخص می کند. در واقع نوع محصول اخدمت، مشتریان اصلی، بازار هدف و منطقه ی جغرافیایی انجام عملیات را مشخص می کند. ارزش های بینادین و فلسفه ی وجودی یک سازمان، مزیت های رقابتی اصلی سازمان و وضعیت موردانتظار در آینده نیز در قالب ماموریت سازمان تبیین می شود.

ابزارهای سنجش فرهنگ سازمانی

در ادامه منابعی که به مطالعه بیشتر و اندازه گیری فرهنگ سازمانی کمک میکند گردآوری شده است.