سه شنبه , ۲۹ اسفند ۱۴۰۲

سرمایه روانشناختی و تعهد سازمانی: آیا ارتباط دارند؟

سرمایه روانشناختی و تعهد سازمانی: آیا ارتباط دارند؟

 

ریشه مفهوم سرمایه روانشناختی

ریشه مفهوم سرمایه روانشناختی را باید در کارهای مارتین سلیگمن (۱۹۹۸) که او را به عنوان پدر روانشناسی مثبت گرا می شناسند، جستجو کرد (هاجرس، ۲۰۱۰). پس از آن، این رویکرد به تدریج وارد حوزه رفتار سازمانی شد و عنوان رفتار سازمانی مثبت گرا به خود گرفت. رفتار سازمانی مثبت گرا در ابتدا به عنوان مطالعه و کاربرد مثبت گرایی در توانمندی های منابع انسانی و ظرفیت های روانشناسی که می توانند برای بهبود عملکرد در محیط کار امروز، اندازه گیری شده، توسعه یافته و مدیریت شوند، تعریف شده بود (لوتانز، ۲۰۰۲). همانند روانشناسی مثبت گرا، رفتار سازمانی مثبت گرا ادعا نمی کند که به دستاورد جدیدی در ارتباط با مثبت گرایی رسیده است، بلکه به نیاز به تمرکز بیشتر بر نظریه پردازی، پژوهش و کاربرد مؤثر حالات، صفات و رفتارهای مثبت کارکنان در محیط کار اشاره دارد (باکر و شاوفلی ، ۲۰۰۸). این رویکرد جدید سازمانی معتقد است که با اجتناب از اشتغال ذهنی مداوم به ضعف ها و سوء عملکردهای افراد توسط رهبران و همکارانشان می توان به قوت ها و کیفیت های مطلوب آنها توجه کرد و اعتماد به نفس، خوش بینی و امیدواری را در کارکنان افزایش داد و بدین وسیله عملکرد فردی و سازمانی را بهبود بخشید.

مولفه های سرمایه روانشناختی

سرمایه روانشناختی می تواند به عنوان وضعیت توسعه ای روان شناسی مثبت گرا که شامل چهار مؤلفه خودکارآمدی / اعتماد به نفس، امیدواری ، خوش بینی و انعطاف پذیری است، تعریف شود (لوتانز و همکاران، ۲۰۰۷).

خودکار آمدی / اعتماد به نفس: باندورا (۱۹۹۷) خودکارآمدی / اعتماد به نفس را به عنوان اعتقاد راسخ فرد بر توانایی هایش برای بسیج منابع انگیزشی و شناختی و راهکارهای مورد نیاز برای اجرای موفقیت آمیز وظایف خاص در موقعیت های معین تعریف کرده است.

امیدواری: اسنایدر (۱۹۹۴) از این ایده حمایت می کند که امیدواری وضعیتی شناختی یا تفکری است که افراد را قادر می سازد که اهداف واقعی، اما چالش برانگیز و قابل پیش بینی را مدون سازند و سپس به آن اهداف از طریق اراده معطوف به خود، انرژی و ادراک کنترل درونی شده دست یابند. این چیزی است که اسنایدر و همکارانش از آن به عنوان قدرت اراده یاد می کنند. همچنین، اسنایدر بعد سومی را هم با عنوان راهکار بیان نموده که به معنای خلق راههای جایگزین جهت برون رفت از مشکلات است.

خوش بینی: سلیگمن خوش بینی را سبک تفسیری توصیفی) تعریف می کند که اتفاقات مثبت را به علل دائمی، شخصی و فراگیر و اتفاقات منفی را به علل خارجی، موقتی و شرایط خاص نسبت می دهد. از طرف دیگر، بدبینی سبک تفسیری است که وقایع مثبت را به عوامل خارجی، موقتی و شرایط خاص نسبت می دهد و وقایع منفی را به عوامل شخصی درونی، پایدار و فراگیر نسبت می دهد (سلیگمن، ۱۹۹۸).

انعطاف پذیری: انعطاف پذیری به عنوان ظرفیت روان شناختی تعریف شده است که به وسیله آن افراد می توانند به طور موفقیت آمیزی برای مقابله با تغییر، بحران و ریسک و مشکلات از آن استفاده کنند(استورات و همکاران، ۱۹۹۷). ماستن و رید (۲۰۰۲) با توجه به زمینه روانشناختی بالینی، انعطاف پذیری را به عنوان طبقه ای از پدیده ها که با الگویی از انطباق پذیری مثبت در زمینه مشکلات و مخاطرات قابل ملاحظه مشخص شده، تعریف نموده اند.

سرمایه روانشناختی و ارتباط آن با تعهد سازمانی

سرمایه روانشناختی یکی از موضوع های پژوهشی جدید مورد توجه پژوهشگران رفتار سازمانی و منابع انسانی است. در گذشته رویکرد بسیاری از روانشناسان و پژوهشگران رفتار سازمانی بر نقاط ضعف کارکنان و آسیب شناسی رفتارهای آنان به منظور ارائه راهکارهای مناسب برای کاهش نقاط ضعف آنان متمرکز بود و به توانمندی ها و جنبه های مثبت رفتار کارکنان توجهی نمی شد، ولی با ظهور نهضت روانشناسی مثبت گرا در دهه ۹۰، این رویکرد به سوی مثبت گرایی و تأکید بر جنبه های مثبت رفتاری تغییر جهت داد و رویکردهای رفتار سازمانی مثبت گرا، سرمایه روانشناختی و رهبری مثبت گرا مطرح گردید. سرمایه روان شناختی همچون سرمایه انسانی و سرمایه اجتماعی از سرمایه های ناملموس سازمانی بوده که بر خلاف سرمایه های ملموس با هزینه های کمتر قابل مدیریت و رهبری بوده، می تواند نتایج و عواید درخور توجهی را در پی داشته باشد. به زعم لوتانز و همکاران (۲۰۰۷) سرمایه روان شناختی می تواند به عنوان مزیت رقابتی از طریق سرمایه گذاری بر روی افراد مطرح شود.

یکی از مهمترین دغدغه های مدیران سازمان ها و از جمله دانشگاه ها، تعهد و وفاداری اعضا به سازمان مطبوع خود است. سرعت و دقت در دستیابی به اهداف و کار کرد و بهره وری مؤثر دانشگاه ها بستگی زیادی به اعضای هیأت علمی وفادار و متعهدی دارد که بین اهداف دانشگاه و اهداف فردی خویش، ارتباط نزدیکی احساس نموده و به شغل خود نیز دلبستگی داشته باشند.

نتایج پژوهشهای انجام شده بر رابطه بین سرمایه روانشناختی و تعهد سازمانی

مطالعات متعددی در زمینه رابطه سرمایه روان شناختی با متغیرهای سازمانی انجام گرفته است. نتایج پژوهش های مختلف حاکی از وجود رابطه ای مثبت بین سرمایه روانشناختی و بسیاری از نتایج مطلوب سازمانی، همچون شهروند سازمانی، رضایت، مشارکت، عملکرد، کاهش غیبت و کاهش اضطراب است. نتایج پژوهشهای تجربی نشان میدهد که سرمایه روان شناختی از طریق اجرای برنامه مداخلاتی موسوم به (PCI) هم از لحاظ نظری و هم از لحاظ تجربی قابلیت رشد و توسعه را دارد. این مداخلات مرتبط با توسعه سرمایه روانشناختی در دوره های آموزشی آنلاین نیز به طور مقدماتی بر روی دو گروه کنترل و آزمایشی به حجم نمونه ۳۸۴ نفر آزمایش شده و به نتایج مثبتی نیز دست یافته است (لوتانز و همکاران، ۲۰۰۸). برخی نتایج پژوهشی نشان می دهد که سرمایه گذاری بر روی سرمایه روانشناختی حداقل باعث افزایش ۱۰ درصدی عملکرد می شود. از این رو، برخی پژوهشگران ضمن مقایسه سرمایه روان شناختی با منابع مادی و سنتی، سرمایه اجتماعی و سرمایه انسانی اظهار نموده اند که سرمایه روان شناختی می تواند به عنوان یک مزیت رقابتی پایدار در سازمان های امروزی مطرح شود (انویک، ۲۰۰۵؛ لوتانز و همکاران، ۲۰۰۷). ادبیات مربوط به تعهد سازمانی نشان می دهد که تعهد سازمانی تابعی از ویژگی های شخصی و عوامل موقعیتی مرتبط با محیط کار است. بر اساس گفته های آلن و مایر (۱۹۹۷) لوتانز و همکاران (۲۰۰۷) در پژوهش خود به رابطه مثبت و معنی داری بین امیدواری، خوش بینی و انعطاف پذیری دست یافته اند. گاجونگ و جینگهو (۲۰۱۰) به رابطه ای مثبت بین تعهد سازمانی و سرمایه روانشناختی دست یافته اند.

ابزار اندازه گیری سرمایه روانشناختی

پرسشنامه سرمایه روانشناختی لوتانز از مقادیر استاندار شده که به طور وسیعی برای ساختارهایی که امید، تاب آوری، خوش‌بینی و خودکارآمدی را می‌سنجند مورد استفاده قرار گرفته است و قابلیت اعتبار و پایایی این خرده مقیاس‌ها نیز اثبات شده است.  پرسشنامه سرمایه روانشناختی لوتانز شامل ۲۴ سوال است که هر خرده مقیاس شامل ۶ گویه است و آزمودنی به هر گونه در مقیاس ۶ درجه‌ای (کاملاً مخالفم تا کاملاً موافقم) لیکرت پاسخ می‌دهد.

برای دریافت فایل پرسشنامه سرمایه روانشناختی لوتانز اینجا کلیک کنید

مطلب پیشنهادی

قوی بودن در برابر چالش‌ها: بررسی کلیات سرسختی در روانشناسی

سرسختی نشانه استقامت و تعهد  سرسختی یکی از مفاهیم مهم در روانشناسی است که به …

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

سه × دو =